Albert Monier... en occitan par Sylvain Béragnes

  Ont es Albèrt ?

Maria-Helena Lafon es escrivana e nasquèt a Orlhac. Sos romans se situan sovent dins lo Cantal. Atal son libre « Histoire du fils » es una saga familiala que se debana entre Fijac e Chantarela. I explora cossí òm s’arranca o creis se tirar d’un tal païs, cossí cadun s’arrenga de sa geografia mentala ; son empresa es fòrta. A la lectura, sens ne saber res, Chantarela pareis coma un endreit de ficcion pura, un bocin de Cantal sonhat. Pr’aquò, la comuna existís plan : son un centenat d’estajans dins lo nòrd del Cantal.

Es atal que wikipedia m’aprenguèt qu’un fotograf de tria i nasquèt. Se sonava Albèrt Monier e mentre qu’avent viatjat defòra del Cantal dempuèi pichon, a Chantarela, i tornèt totjorn. Se tròba que, per de rasons personalas, m’arriba de « montar » a Orlhac regularament. Pasmens lo coneissiái pas. Cossí explicar aquel relatiu anonimat ?

Monier se classa demest los artistes del realisme poetic o del corrent umanista d’aprèp-guèrra a l’exemple de Doisneau e fòrça mai d’autres plan mai coneguts, reconeguts, celebrats e portaires d’un agach candid, sovent virat cap a Paris e son folclòre... Dins las annadas 50, Monier se faguèt tanben lo reportaire de las carrièras de Paris en cercant la beutat ordinària de las gents simplas. Mas ont  tots  aquels  grands  fotografs  d’aprèp-guerra  se  faguèron  coneisser  dins  la  premsa,  dins  las galariás, Monier causiguèt de difusar son trabalh en editant de cartas postalas, genre mespresat per l’ambient artistic. Sa conviccion èra que la fotografia deu demorar accessibla a tot lo mond : « la carta postala deuriá èsser a la fotografia, çò que lo disque es a la musica », es a dire una vertadièra òbra accessibla a cadun. Es una mena de doblidar pas la natura reproductible de la fotografia, de la contornejar pas pus e atal de l’abraçar tota entièra.

Son primièr lòt de 100 000 cartas, lo tirèt dins un cabanon de la bòrda familiala de Chantarela, jos un agrandidor bricolat per el-meteis e doncas sus de vertadièr papièr fotografic refrescat al lavador. Malgrat  un  prètz  mai  naut  que  la  carta  classica,  a  fòrça  d’obstinacion  los  imatges  de  Monier acabèron de se vendre coma de bocinets d’art fotografic. « Soi un anarquista de la fotografia ». Un anarquista que fabrica de cartas estampilhadas de son exigéncia ; cerca pas la pintoresca grandor parisenca mas un Paris vist a travèrs los uèlhs del passant, çò que paradoxalament constituís plan una exigéncia, assumissent mai una cèrta affeccion pels vagabonds. « Volguèri me grandir ambe de gents umilas », explica cranament Monier.

Maria-Helena Lafon es tanben l’autora d’una tèsi sul escrivan auvernhat Enric Pourrat, collector de contes e de las tradicions. Pourrat foguèt lo zelator de las valors paisanas, fins a las fantasmar, fins a fringar un temps ambe las idèas de Vichy abans de se’n alunhar. Pourrat e Monier foguèt d’amics lo primièr prefaciant los libres del segond, lo segond illustrant los del primièr. Dins los imatges de Monier, dins los de la vida paisana de segur, mais tanben dins los que mostran las pauras gents de la carrièra parisenca, i decelam sovent - sens torn propagandista çaquela - aqueste estacament a la terra, aquesta celebracion del rustic, la mesfisança del monument e l’ufan del modèst.

Una vida luenha de las institucions culturalas, malgrat una reconeissença tardiva d’Orlhac e de sos musèus, una duretat de ròca, una determinacion volcanica, una incapacitat de quitar una cèrta integritat conjugats a l’embòrniament del amator de fotografia e la posteritat cambia de trepador.

Referéncias : « L’Auvergne d’Albert Monier », prefaci de Maria-Helena Lafon, edicions Page Centrale, en collaboracion   ambe la vila   d’Orlhac e l’associacion   Albèrt Monier, disponible al   prèp de l’associacion.

Site de l’associacion : https://albertmonier.blogspot.com

Entrevista d’A. Monier : https://www.youtube.com/watch?v=tn8uyiTB--g